Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, quốc gia thành viên NATO đang tìm cách cân bằng mối quan hệ chặt chẽ với cả Ukraine và Nga, đã đề nghị trong chuyến thăm hôm thứ Sáu của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy để tổ chức hội nghị thượng đỉnh hòa bình giữa hai nước.
Erdogan, người đã nhiều lần thảo luận về việc môi giới một thỏa thuận hòa bình, cho biết trong một cuộc họp báo ở Istanbul sau cuộc gặp với Zelenskyy rằng ông hy vọng Nga sẽ đồng tình với lời đề nghị của Thổ Nhĩ Kỳ.
“Kể từ đầu, chúng tôi đã đóng góp nhiều nhất có thể để kết thúc chiến tranh thông qua đàm phán”, ông Erdogan nói. “Chúng tôi cũng sẵn sàng tổ chức một hội nghị thượng đỉnh hòa bình trong đó có sự tham gia của Nga”.
Ukraine vẫn kiên quyết không tham gia trực tiếp với Nga trong các cuộc đàm phán hòa bình và Zelenskyy đã nhiều lần nói rằng quyền chủ động trong các cuộc đàm phán hòa bình phải thuộc về quốc gia bị xâm lược.
Zelenskyy cho biết bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào cũng phải tuân theo kế hoạch 10 điểm mà ông đã đề xuất trước đó, bao gồm an ninh lương thực, khôi phục toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, rút quân Nga, thả tất cả tù nhân, tòa án dành cho những người chịu trách nhiệm về hành vi xâm lược và bảo đảm an ninh cho Ukraine.
Ông nói: “Bất kỳ đề xuất nào nhằm giải quyết cuộc chiến này đều phải bắt đầu bằng công thức do nhà nước đề xuất để bảo vệ đất đai và người dân của mình”. “Chúng tôi muốn một nền hòa bình công bằng.”
Nhà lãnh đạo Ukraine bày tỏ hy vọng tại hội nghị thượng đỉnh hòa bình khai mạc dự kiến tổ chức trong năm nay ở Thụy Sĩ, khả năng mở lại tất cả các cảng của Ukraine, không chỉ ở Odesa mà còn ở Mykolaiv ở miền nam Ukraine, sẽ được xem xét.
Zelenskyy, người đã đến thăm các nhà máy đóng tàu nơi các tàu hộ tống cho hải quân Ukraine đang được chế tạo, cho biết trên X rằng đã đạt được các thỏa thuận về các dự án quốc phòng chung với chính phủ và các tập đoàn Thổ Nhĩ Kỳ. Ông nói trên Telegram rằng họ cũng đồng ý đơn giản hóa thương mại và xóa bỏ các rào cản đối với kinh doanh.
Ông Erdogan cho biết hai bên đã thảo luận về sự ổn định trong hành lang vận chuyển ở Biển Đen và ông nhắc lại sự ủng hộ của Thổ Nhĩ Kỳ đối với “toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền và độc lập” của Ukraine.
Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh ông Zelenskyy và các quan chức khác tiếp tục thúc ép các quốc gia khác cung cấp thêm đạn dược và vũ khí để ngăn chặn bước tiến của quân đội Nga đang cố gắng giành quyền kiểm soát sâu hơn ở khu vực phía tây vùng Donetsk do Ukraine kiểm soát và cũng tiến vào khu vực Kharkiv ở phía bắc.
Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cho biết tại Vilnius, Lithuania, nơi ông đang tham dự cuộc họp của các ngoại trưởng Pháp, Lithuania, Latvia và Estonia, rằng viện trợ “từng giọt” cho Ukraine không còn hiệu quả nữa.
Kuleba nói: “Nếu mọi thứ tiếp tục diễn ra như hiện tại, mọi chuyện sẽ không có kết thúc tốt đẹp cho tất cả chúng ta. Điều cần thiết là cung cấp kịp thời và không hạn chế tất cả các loại vũ khí, đạn dược để bảo đảm Ukraine đánh bại Nga và cuộc chiến ở châu Âu không lan rộng”.
Một đặc phái viên từ Trung Quốc, nước đã làm Ukraine và các đồng minh phương Tây thất vọng khi thúc đẩy thương mại với Nga và miêu tả cuộc xung đột cũng như nguyên nhân của nó phần lớn theo quan điểm của Moscow, đã có mặt tại Kiev hôm thứ Năm trong chuyến thăm châu Âu để đàm phán về việc giải quyết cái mà họ gọi là khủng hoảng Ukraine. Li Hui, đặc phái viên phụ trách các vấn đề Á-Âu, đã gặp các quan chức Nga, EU, Thụy Sĩ và Ba Lan trước khi dừng chân ở Ukraine và dự kiến đi tiếp đến Đức và Pháp.
Ngay sau khi Nga xâm lược toàn diện vào Ukraine vào tháng 2 năm 2022, Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức cuộc gặp giữa ngoại trưởng Nga và Ukraine cũng như các cuộc đàm phán không thành công giữa các nhà đàm phán của hai nước nhằm chấm dứt tình trạng thù địch.
Cuối năm 2022, Thổ Nhĩ Kỳ cùng với Liên Hợp Quốc cũng làm trung gian cho một thỏa thuận giữa Nga và Ukraine cho phép vận chuyển hàng triệu tấn ngũ cốc của Ukraine qua Biển Đen. Tuy nhiên, Nga đã rút khỏi thỏa thuận này vào năm ngoái với lý do cản trở việc xuất khẩu thực phẩm và phân bón.
Trong chuyến thăm của ông Lý tới Kyiv, các quan chức Ukraine cho biết: “Điều rất quan trọng là bạn được nghe trực tiếp về tình hình ở tiền tuyến, những gì đang xảy ra và chúng tôi đang ở đâu”.
Không rõ Li phản ứng thế nào với bài thuyết trình. Trung Quốc đưa ra một tuyên bố ngắn gọn hôm thứ Sáu chỉ nói rằng ông Lý đến Kiev bằng tàu hỏa vào buổi trưa.
Cuộc chiến đã tạo ra sự chia rẽ sâu sắc giữa Trung Quốc và phương Tây. Chính phủ Trung Quốc tránh sử dụng từ “chiến tranh” hoặc “xâm lược” để mô tả cuộc tấn công của Nga và cho rằng sự mở rộng của NATO là nguyên nhân sâu xa của cuộc xung đột.
Tuyên bố của Ukraine cho biết hai bên đã thảo luận về khả năng hỗ trợ của Trung Quốc trong việc trao đổi tù nhân, việc trao trả trẻ em Ukraine ở Nga và việc trao trả nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia mà Nga đã kiểm soát trong cuộc giao tranh năm 2022.
Bộ trưởng Năng lượng Ukraine Herman Halushchenko hôm thứ Sáu kêu gọi Nga tuân thủ ngay lập tức nghị quyết của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế kêu gọi rút hoàn toàn quân khỏi nhà máy Zaporizhzhia và trả lại nhà máy cho Ukraine kiểm soát.
Halushchenko nói trên truyền hình quốc gia: “Mỗi ngày người Nga có mặt tại nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia lại làm tăng số lượng các vấn đề hiện có và làm tăng nguy cơ xảy ra sự cố hạt nhân”.
Trong các diễn biến khác:
- Zelenskyy đã ký một sắc lệnh hôm thứ Năm cho phép xuất ngũ lần đầu tiên những binh sĩ nhập ngũ trước cuộc xâm lược toàn diện của Nga. Lệnh này có hiệu lực vào tháng 4 hoặc tháng 5. Theo lệnh, những người lính được yêu cầu tiếp tục phục vụ sau khi thiết quân luật được ban bố có thể trở về nhà và ở lại quân dự bị. Không biết có bao nhiêu binh sĩ đủ điều kiện đó.
- Chính quyền Ấn Độ hôm thứ Sáu cho biết họ đang đàm phán với Nga về việc trả lại các công dân Ấn Độ bị lừa làm việc cho quân đội Nga, một ngày sau khi cơ quan điều tra liên bang cho biết họ đã phá vỡ một mạng lưới buôn người dụ dỗ người dân đến Nga với lý do đưa họ đi tìm việc làm.
Việt Linh (Theo Euro News)