Các nhà lập pháp Thổ Nhĩ Kỳ hôm thứ Ba đã tán thành tư cách thành viên của Thụy Điển trong NATO, dỡ bỏ rào cản lớn đối với việc quốc gia không liên kết trước đây gia nhập liên minh quân sự.
Các nhà lập pháp đã phê chuẩn nghị định thư gia nhập của Thụy Điển với 287 phiếu bầu trên 55 phiếu chống, 4 phiếu trắng. Việc phê chuẩn sẽ có hiệu lực sau khi được công bố trên Công báo, dự kiến sẽ diễn ra nhanh chóng.
Hungary sau đó trở thành đồng minh duy nhất của NATO không phê chuẩn việc gia nhập của Thụy Điển.
Thổ Nhĩ Kỳ, thành viên NATO, đã trì hoãn tư cách thành viên của Thụy Điển trong hơn một năm, cáo buộc nước này quá khoan dung đối với các nhóm mà Ankara coi là mối đe dọa an ninh. Họ đang tìm kiếm sự nhượng bộ từ Stockholm, bao gồm lập trường cứng rắn hơn đối với phiến quân người Kurd và các thành viên của mạng lưới mà Ankara đổ lỗi cho cuộc đảo chính thất bại năm 2016.
Thổ Nhĩ Kỳ cũng tức giận trước một loạt cuộc biểu tình của những người ủng hộ Đảng Công nhân người Kurd bị đặt ngoài vòng pháp luật ở Thụy Điển cũng như các cuộc biểu tình đốt Kinh Qur’an làm chấn động các nước Hồi giáo.
Tháng trước, ủy ban đối ngoại của quốc hội đã đồng ý cho Thụy Điển trong giai đoạn đầu tiên của quá trình lập pháp, sau khi Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan gửi nghị định gia nhập của nước này tới các nhà lập pháp để phê duyệt.
Lập luận ủng hộ việc Thụy Điển trở thành thành viên vào tháng trước, Thứ trưởng Ngoại giao Burak Akçapar đã trích dẫn các bước Thụy Điển đã thực hiện để đáp ứng yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm dỡ bỏ các hạn chế đối với việc bán ngành công nghiệp quốc phòng và sửa đổi luật chống khủng bố.
Thụy Điển đã cam kết hợp tác sâu sắc hơn với Thổ Nhĩ Kỳ về chống khủng bố và ủng hộ tham vọng của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc khôi phục nỗ lực trở thành thành viên EU của mình.
Đảng đối lập chính của Thổ Nhĩ Kỳ cũng ủng hộ việc Thụy Điển trở thành thành viên liên minh nhưng một đảng trung hữu và đảng ủng hộ người Kurd của nước này tuyên bố họ sẽ phản đối điều này.
Müsavat Dervişoğlu, một nhà lập pháp nói với quốc hội: “Các bước của Thụy Điển liên quan đến dẫn độ tội phạm bị truy nã hoặc cuộc chiến chống khủng bố vẫn còn hạn chế và chưa đầy đủ”.
Erdoğan đã liên kết việc phê chuẩn tư cách thành viên NATO của Thụy Điển với việc Quốc hội Hoa Kỳ chấp thuận yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ mua 40 máy bay chiến đấu F-16 mới và bộ dụng cụ để hiện đại hóa hạm đội hiện có của Thổ Nhĩ Kỳ. Ông cũng kêu gọi Canada và các đồng minh NATO khác dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Koray Aydin, một nhà lập pháp khác kêu gọi quốc hội hoãn phê chuẩn việc gia nhập của Thụy Điển cho đến khi việc bán F-16 và bộ công cụ hiện đại hóa được phê duyệt ở Washington, đồng thời nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ mất một lợi thế thương lượng quan trọng.
Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden chưa bao giờ chính thức gắn việc bán F-16 với việc Thổ Nhĩ Kỳ phê chuẩn tư cách thành viên NATO của Thụy Điển. Tuy nhiên, nhiều thành viên có ảnh hưởng của Quốc hội đã nói rằng họ sẽ không ủng hộ việc mua bán này trừ khi và cho đến khi Thổ Nhĩ Kỳ ký chấp thuận cho Thụy Điển gia nhập liên minh.
Các quan chức chính quyền cho biết họ mong đợi hành động tương đối nhanh chóng đối với việc bán F-16 sau khi Thổ Nhĩ Kỳ phê chuẩn tư cách thành viên NATO của Thụy Điển bởi Thổ Nhĩ Kỳ.
Tại Washington, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia John Kirby nói rằng Thụy Điển “đã sẵn sàng trở thành đồng minh của NATO”.
Ông nói thêm: “Đã đến lúc Thụy Điển trở thành đồng minh của NATO. Họ có một quân đội hiện đại, tiên tiến – một quân đội mà chúng tôi rất hài lòng. Và họ sẽ bổ sung những khả năng quân sự thực sự quan trọng cho liên minh.”
Thụy Điển và Phần Lan đã từ bỏ quan điểm truyền thống về quân sự không liên kết để tìm kiếm sự bảo vệ dưới chiếc ô an ninh của NATO, sau cuộc xâm lược Ukraine của Nga vào tháng 2 năm 2022. Phần Lan gia nhập liên minh vào tháng 4, trở thành thành viên thứ 31 của NATO, sau khi quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ phê chuẩn đề xuất của quốc gia Bắc Âu này.
Hungary đã trì hoãn nỗ lực của Thụy Điển, cáo buộc rằng các chính trị gia Thụy Điển đã nói “những lời nói dối trắng trợn” về tình trạng nền dân chủ của Hungary. Hungary cho biết đây sẽ không phải là quốc gia cuối cùng chấp thuận việc gia nhập, mặc dù vẫn chưa rõ khi nào quốc hội Hungary dự định tổ chức bỏ phiếu.
Thủ tướng Hungary Viktor Orbán hôm thứ Ba thông báo rằng ông đã gửi thư cho người đồng cấp Thụy Điển, Ulf Kristersson, mời ông tới Budapest để thảo luận về việc Thụy Điển gia nhập NATO.
NATO yêu cầu sự chấp thuận nhất trí của tất cả các thành viên hiện có để mở rộng, và Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary là những quốc gia duy nhất tỏ ra kiên trì, làm thất vọng các đồng minh NATO khác, những người đang thúc đẩy sự gia nhập nhanh chóng của Thụy Điển và Phần Lan.
Việt Linh (Theo Euro News)