Cuộc bầu cử địa phương ở Thổ Nhĩ Kỳ hôm Chủ nhật đánh dấu thất bại bầu cử lớn nhất đối với Đảng Công lý và Phát triển (AK) của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan, khi nhóm đối lập chính tuyên bố giành chiến thắng ở các thành phố trọng điểm bao gồm thủ đô Istanbul và Ankara.
Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức cuộc bầu cử toàn quốc vào Chủ nhật để bầu ra các thị trưởng thành phố, thị trưởng quận và các quan chức địa phương khác sẽ phục vụ trong 5 năm tới. Đảng của Erdogan đã mất phiếu phổ thông lần đầu tiên kể từ khi bắt đầu tranh cử vào năm 2002, đồng thời mất các khu vực trước đây được coi là thành trì của Đảng AK.
Murat Somer, giáo sư khoa học chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Ozyegin ở Istanbul, cho biết rằng: “Đây là thất bại lớn nhất không chỉ về số lượng mà còn vì Erdogan đã sử dụng mọi quyền lực nhà nước theo ý mình để cố gắng giúp đảng của ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử nhưng vẫn thất bại.”
Thất bại của Đảng AK xảy ra gần một năm sau khi Erdogan tái đắc cử tổng thống trong cuộc bầu cử gay cấn vào tháng 5, đánh bại lãnh đạo phe đối lập Kemal Kilicdaroglu trong một cuộc bỏ phiếu sát nút. Sau chiến thắng tổng thống, Erdogan đặt mục tiêu giành lại các thành phố đã mất vào tay phe đối lập vào năm 2019.
Hội đồng bầu cử cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, kết quả chính thức sơ bộ cho thấy Đảng Nhân dân Cộng hòa đối lập đã giành được 35 trên 81 thành phố, bao gồm 14 trên 30 khu vực đô thị ở nước này.
Với 99,8% số phiếu được kiểm, kết quả không chính thức cho thấy đối thủ chính trị chính của Erdogan là Ekrem Imamoglu của Đảng Nhân dân Cộng hòa đối lập tái đắc cử thị trưởng Istanbul với 51,1% số phiếu, theo đài truyền hình nhà nước TRT. Trên toàn quốc, Đảng Nhân dân Cộng hòa đối lập giành được nhiều phiếu bầu nhất, với 37,7%.
Tại thủ đô, Ankara, ứng cử viên Đảng Nhân dân Cộng hòa đối lập và thị trưởng đương nhiệm Mansur Yavas đã giành được 60,4% số phiếu bầu. Tại Izmir, Cemil Tugay của Đảng Nhân dân Cộng hòa đối lập đã giành chiến thắng với 48,9% phiếu bầu.
Imamoglu, một doanh nhân chuyển sang làm chính trị gia 53 tuổi, thị trưởng đắc cử của thủ đô Istanbul nói với đám đông cổ vũ ở Istanbul vào tối Chủ nhật rằng: “Thời kỳ cai trị của một người đã kết thúc ngày hôm nay. Khi chúng ta ăn mừng chiến thắng của mình, chúng ta gửi một thông điệp vang dội đến thế giới rằng sự suy tàn của nền dân chủ hiện đã chấm dứt. Istanbul là ngọn hải đăng của hy vọng, một minh chứng cho khả năng phục hồi của các giá trị dân chủ trước chủ nghĩa độc tài đang gia tăng.”
Đối với Erdogan, Istanbul là viên ngọc quý chiến lược và cá nhân mà ông quyết tâm giành lại trong cuộc bầu cử hôm Chủ nhật. Thành phố này đã được điều hành trong 25 năm bởi các đảng có khuynh hướng tôn giáo – đầu tiên là Đảng Phúc lợi, trong đó Erdogan là thành viên, và sau đó là Đảng AK – cho đến khi Đảng Nhân dân Cộng hòa thế tục giành được chức thị trưởng vào năm 2019 dưới thời Imamoglu.
Đảng AK đã mất 10 quận của Istanbul vào tay các đối thủ trong cuộc bầu cử mới nhất. Beyoglu, quận của Istanbul nơi Erdogan sinh ra, đã rơi vào tay Đảng Nhân dân Cộng hòa.
Erdogan không phải là ứng cử viên trong cuộc bầu cử này, nhưng cuộc bỏ phiếu phần lớn được coi là phép thử xem liệu Đảng AK có thể giành lại các thành phố mà họ đã mất trong cuộc bầu cử năm 2019 hay không.
Imamoglu đã giành chiến thắng với tỷ số cách biệt trong cuộc bỏ phiếu hôm Chủ nhật, một cuộc đua mà chính Erdogan đã đóng một vai trò lớn. Khuôn mặt của tổng thống được dán trên các bảng quảng cáo và biểu ngữ cùng với khuôn mặt của các ứng cử viên địa phương, và ông đã tổ chức các cuộc vận động tranh cử ở Istanbul trong vài ngày cuối cùng của chiến dịch.
Giờ đây, Erdogan không chỉ có ít chính quyền địa phương liên kết với Đảng AK hơn để dựa vào mà còn có một đối thủ tiềm năng trong cuộc tranh cử tổng thống tiếp theo, người có ảnh hưởng và sự nổi tiếng ngày càng lớn hơn.
Erdogan thay mặt đảng của mình thừa nhận thất bại vào tối Chủ nhật, nói rằng ông có kế hoạch tôn trọng ý chí của người dân Thổ Nhĩ Kỳ khi nói rằng: “Thật không may, chúng tôi không thể đạt được kết quả như mong muốn trong cuộc kiểm tra bầu cử địa phương. Nhưng, bất kể kết quả thế nào, người chiến thắng trong cuộc bầu cử này chủ yếu là nền dân chủ của chúng ta, ý chí quốc gia và tất cả 85 triệu người, bất kể quan điểm chính trị khác nhau của họ”.
Cuộc bỏ phiếu hôm Chủ nhật diễn ra trong bối cảnh suy thoái kinh tế vẫn tiếp diễn bất chấp sự thay đổi rõ ràng của Erdogan hướng tới các chính sách kinh tế chính thống hơn sau khi tái đắc cử vào tháng 5.
Sự trở lại của Mehmet Simsek với tư cách là bộ trưởng tài chính trong nội các mới của ông phần lớn được coi là một hành động tích cực cho nền kinh tế có giá trị hàng ngàn tỷ đô la.
Tuy nhiên, lạm phát ở Thổ Nhĩ Kỳ vẫn ở mức cao và đồng lira tiếp tục giảm mạnh. Số liệu chính thức cho thấy giá đã tăng 67% trong tháng 2 so với cùng kỳ năm ngoái, mặc dù các ước tính không chính thức cho thấy con số thực tế cao hơn 100%.
Lạm phát vẫn tồn tại bất chấp việc ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ tăng lãi suất lên 45% trong tháng 1 – tăng từ mức thấp 8,5% một năm trước.
Phát biểu với những người ủng hộ Đảng AK hôm thứ Hai, ông Erdogan cho biết ông dự định tập trung vào việc vực dậy nền kinh tế trong 4 năm tới, ám chỉ kế hoạch kinh tế trung hạn do Bộ trưởng Tài chính Simsek đề xuất vào tháng 9 nhằm mục đích kiềm chế lạm phát.
Việt Linh (Theo Asia Times)