Tổng thống Mexico hôm thứ Hai cho biết ông sẽ đề xuất bảo đảm lương hưu cho người dân bằng mức lương đầy đủ của họ vào thời điểm họ nghỉ hưu, điều mà không quốc gia nào khác làm được, kể cả những nước giàu hơn Mexico nhiều.
Đó là một trong số 20 cải cách hiến pháp mà Tổng thống Andrés Manuel López Obrador gần như không có hy vọng được thông qua trong 8 tháng ông mới nhậm chức, nhưng đây có thể là một phần trong nỗ lực thu hút cử tri trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 2 tháng 6.
Đó có thể chỉ là hoạt động bầu cử: López Obrador rời nhiệm sở vào tháng 9 và ông ấy thực sự muốn ứng cử viên của đảng mình, cựu thị trưởng Thành phố Mexico Claudia Sheinbaum, giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống. Rõ ràng ông hy vọng lời hứa về lương hưu đầy đủ cũng có thể giúp đảng Morena của ông giành được đa số 2/3 trong Quốc hội mà đảng này cần để sửa đổi Hiến pháp.
Nhưng các nhà phân tích cho rằng đây cũng có thể là một nỗ lực nhằm thiết lập chương trình nghị sự cho chính quyền tiếp theo bằng cách buộc bất kỳ tổng thống tương lai nào từ Morena phải đặt những kỳ vọng cao và tốn kém.
Gabriela Siller, giám đốc phân tích tại Banco Base có trụ sở tại Nuevo Leon, cho biết rằng: “Đây là năm bầu cử, vì vậy tất cả những sáng kiến cải cách này có thể được coi là thứ để thu hút mọi người bỏ phiếu cho Morena”. Nhưng bà lưu ý rằng đó cũng là “một cách thiết lập chương trình nghị sự chính trị cho chính quyền tiếp theo, một cách để ghi dấu ấn của ông ấy đối với chính quyền tiếp theo”.
Hiện tại, López Obrador không có phiếu bầu trong Quốc hội để thông qua các cải cách, vì chúng yêu cầu 2/3 phiếu bầu để sửa đổi Hiến pháp và các đảng đối lập khó có thể đồng tình với nó trong vài tháng tới.
Ví dụ, ông muốn Lực lượng Vệ binh Quốc gia – hiện là cơ quan thực thi pháp luật chính của Mexico – được bàn giao cho quân đội, một sự thay đổi mà Quốc hội đã bác bỏ. Ông cũng muốn loại bỏ hầu hết các cơ quan quản lý và giám sát của chính phủ.
Khi công bố các biện pháp hôm thứ Hai, tổng thống tuyên bố đây là một nỗ lực “để khôi phục các quyền thiêng liêng, được Chúa bảo đảm cho người Mexico”. Đó là một trong những gói cải cách bao gồm việc tăng các khoản thanh toán hàng năm được bảo đảm cho người già và tăng mức lương tối thiểu và cao hơn tỷ lệ lạm phát.
Các đề xuất cải cách cũng bao gồm việc bảo đảm quyền truy cập vào Internet, lệnh cấm hoàn toàn đối với fracking, khai thác mỏ lộ thiên, bắp biến đổi gen, hành vi tàn ác đối với động vật và ống hút vaping.
López Obrador đã đưa ra những lời hứa chưa được thực hiện khác trong quá khứ, chẳng hạn như cam kết Mexico sẽ có hệ thống chăm sóc sức khỏe “tốt hơn ở Đan Mạch”. Đó rõ ràng là điều chưa từng xảy ra ở các bệnh viện đông đúc, thiếu trang thiết bị ở Mexico và thường xuyên thiếu thuốc men. Ông cũng đề xuất công nhận ‘quyền’ của tất cả người dân Mexico được sở hữu nhà riêng của mình.
Nhưng chi phí mà López Obrador đề xuất cho lương hưu là rất lớn. Lực lượng lao động của Mexico có khoảng 60 triệu người và cuộc cải cách có lẽ sẽ áp dụng cho tất cả họ.
Hiện tại, người Mexico có thể nghỉ hưu ở tuổi 65 nếu họ đã làm việc 38 năm rưỡi hoặc 67 nếu không làm việc. Nhưng không có khoản thanh toán lương hưu được đảm bảo. Ngoài một số công đoàn hùng mạnh đại diện cho các nhân viên chính phủ, không có chương trình lương hưu nào của chính phủ, mặc dù López Obrador đã đưa ra các chương trình thanh toán bổ sung cho người già vài trăm đô la mỗi tháng.
Kể từ những năm 1990, khoảng một nửa số người Mexico – những người có việc làm chính thức – đã đăng ký vào các quỹ hưu trí do tư nhân quản lý có tên là Afores mà họ và người sử dụng lao động của họ đóng góp. Nửa còn lại của người Mexico, những người làm việc ngầm trong nền kinh tế ‘phi chính thức’, không có chương trình lương hưu nào cả.
Chương trình Afores dành cho khu vực chính thức, sau khoảng 20 năm đóng góp, đã tiết kiệm được khoảng 325 tỷ USD tiền lương hưu và chỉ chi trả lương hưu trung bình khoảng 290 USD mỗi tháng – thấp hơn mức lương tối thiểu – cho một nửa lực lượng lao động của đất nước.
Để trang trải cho toàn bộ người dân một thứ gì đó gần bằng ‘mức lương đầy đủ’, chương trình của López Obrador sẽ phải tăng quỹ hưu trí Afore lên 2,5 lần để đáp ứng mức lương trung bình, sau đó tăng gấp đôi để chi trả cho những người lao động phi chính thức.
Có vẻ như khó có thể đạt được, vậy tại sao López Obrador lại đề xuất nó? Cũng thật kỳ lạ khi ông ấy không cho phép ứng cử viên của mình, Sheinbaum, công bố các biện pháp, vì bà ấy đang gặp khó khăn trong việc xây dựng hình ảnh như một thứ gì đó khác với người theo dõi trung thành của ông ấy.
Tổng thống – người đã xây dựng đảng Morena xung quanh hình ảnh và cá tính của chính mình – trên thực tế quan tâm nhiều hơn đến việc ông ấy sẽ đi vào lịch sử như thế nào hơn là xây dựng một đảng mạnh mẽ hoặc độc lập. Các nhà phân tích cho rằng việc khắc sâu con đường cho chính quyền tiếp theo là điều hấp dẫn đối với ông.
Tác giả và nhà phân tích Viri Ríos trên tờ báo Milenio viết: “López Obrador đang trình bày những cải cách này để đặt ra con đường cho những gì ông ấy nghĩ rằng chính quyền của Claudia Sheinbaum nên hướng tới.”
Việt Linh (Theo Reuters)