Ramadan là Tháng Chay Tịnh của người theo Hồi Giáo. Chúng tôi nhịn ăn từ sáng đến chiều. Mùa lễ này có một vị trí hết sức đặc biệt trong trái tim của mỗi người theo Hồi Giáo. Chúng tôi chờ đợi ngày này suốt một năm trời. Khi còn bé, tôi nhớ là mình đã hết sức mừng rỡ khi được phụ giúp cha mẹ treo những chiếc đèn lồng đủ màu sặc sỡ ở trong nhà. Cha mẹ dạy anh em chúng tôi và tôi cần phải nhịn ăn uống suốt ngày từ sáng sớm tinh mơ đến khi mặt trời lặn. Tuy nhiên, tháng chay tịnh Ramadan của người Hồi Giáo ở dải Gaza năm nay bắt đầu rất sớm. Có thể nói, chúng tôi đã bắt đầu nhịn ăn từ tháng Mười đến nay.
Ý nghĩa chính của hành động nhịn đói cả ngày là để tự huấn luyện cho bản thân trở nên kiên nhẫn, bền chí, đưa tâm hồn của mình thoát khỏi những cám dỗ, ham muốn tầm thường.Và để chúng ta tự kiềm chế không để tâm trí bị rung động rung động trước những cám dỗ xấu xa, và nên làm những điều ích lợi giúp đỡ mọi người sống quanh ta. Năm nay chúng tôi chẳng còn gì để chuẩn bị cho tháng chay tịnh Ramadan. Tôi không chắc mình có sống sót cho đến ngày bắt đầu mùa Ramadan hay không, bởi vì kể từ ngày xảy ra vụ tấn công của Hamas hôm 7 tháng Mười theo sự ước tính của Bộ Y tế dải Gaza, đã có ít nhất 30,000 người Palestine sống trên dải đất này bị giết chết, và hơn 80% dân số phải rời bỏ nhà cửa, nơi sinh sống của mình để đi nơi khác tránh bom đạn, trong lúc quân đội của Do Thái tiếp tục ném bom dữ dội xuống dải Gaza. Đối với những người may mắn còn sống sót, chạy giặc từ nơi này sang nơi khác, chúng tôi đã phải nhịn đói trong nhiều tháng. Chúng tôi quá ngán thức ăn đồ hộp được các gia đình có lòng tử tế đem cho. Khi sống ở lều tạm trú, chúng tôi không tìm ra thực phẩm bán ở chợ. Nếu có tìm thấy thì cũng không có tiền để mà mua.
Kể từ ngày chiến tranh bắt đầu, cuộc sống của tôi hoàn toàn thay đổi, không còn được sống sung túc như trước nữa. Căn nhà của chúng tôi ở Gaza, nơi hồi trước mẹ con chúng tôi thường hay treo những chiếc đèn lồng để đón mừng tháng chay tịnh Ramadan. Bây giờ căn nhà đó đã bị tiêu hủy, và mọi người trong gia đình chúng tôi bị phân tán rải rác đi nhiều nơi vì chạy loạn.
Tôi thức dậy rất sớm vào ngày 11 tháng Ba vì đó là ngày đầu tiên của lễ Ramadan. Tôi phải dậy trước khi mặt trời mọc khoảng 1 giờ đồng hồ để chuẩn bị bữa ăn sáng trước khi nhịn đói cả ngày, gọi là suhour. Thường ra, đây là lúc mọi người cùng vui mừng, cả về vật chất lẫn tinh thần để cử hành lễ Ramadan. Nhưng năm nay, tôi không thể kìm được nước mắt khi nhìn tình hình đang diễn ra trên dải Gaza. Đền thờ Hồi Giáo của chúng tôi bị đánh sập, vì thế hàng xóm của chúng tôi tùy theo hoàn cảnh mỗi người tự cầu nguyện theo cách riêng của mình. Bữa ăn Suhour này thường gồm có bánh mì nướng bằng gạch mà tôi đã cẩn thận chuẩn bị bằng bột lúa miến, bắp ngô, trộn với đậu nành, và thức ăn nuôi chim tôi đã cẩn thận thu thập và tích trữ từ nhiều ngày trước. Miếng bánh mang mùi vị của đất cát, và chúng tôi phải chấm bánh với dầu ô liu mới ăn được. Dầu ô liu chúng tôi đã ép được bằng tay từ cây ô liu trồng ở trước nhà của cha tôi. Cây ô liu này từng bị bỏ hoang ở căn nhà của chúng tôi tại Gaza City. Tôi cảm thấy đau lòng khi không thể chia sẻ thức ăn với hàng xóm những món ăn để đầy trên bàn, đúng như lời dạy của Đấng Tiên Tri Muhammad.
Khi mùa chay tịnh chấm dứt, bữa ăn thường xuyên đầu tiên của chúng tôi được chuẩn bị khá kỹ càng. Tôi đã mua được hai bịch “pasta” nhỏ. Mặc dù bịch pasta này có khá nhiều mọt, tôi cố gắng nhặt bỏ mọt đi, nấu nới nước đun sôi, và rửa thật sạch để làm được một bữa ăn “iftar” khá tốt với nước sốt cà. Tôi dành ra một ít để dành cho bữa “iftar” cho ngày hôm sau để chúng tôi có thêm thời giờ cầu nguyện, thờ phượng. Với tình trạng khan hiếm thức ăn, làm được bữa ăn tốt như thế quả là vượt xa mọi ước mơ của chúng tôi.
Hồi trước, khi còn thanh bình, chúng tôi đến đền thờ để cầu nguyện sau bữa “iftar”, rồi đi thăm bà con hàng xóm, cùng chia sẻ với nhau món ăn tráng miệng chấm với nước syrup . Những cuộc thăm viếng nhau này là để hòa giải tất cả những điều lầm lỡ, sai trái, mình đã từng gây ra cho bà con làng xóm trong năm qua, và tạo ra mối thân tình giữa những người trong họ hàng, lối xóm. Với tình trạng nhiều đền thờ bị phá hủy, và thức ăn quá khan hiếm, chúng tôi không thể nào đi thăm hết bà con chòm xóm đúng như ước nguyện. Có khoảng 20 người bà con của chúng tôi sống chen chúc trong một căn hộ chỉ có một phòng ngủ ở khu Nusrat khu trung tâm dải Gaza.
Năm nay, thay vì đi thăm họ hàng, gia đình chúng tôi dành thì giờ thời gian đầu của mùa chay Ramadan để thăm viếng bạn bè. Tất cả có khoảng 16 người chúng tôi, tụ tập vào một căn hộ ở khu phía bắc của Gaza City. Nhưng chúng tôi bị đánh thức trước giờ dùng bữa Suhour vì tiếng ồn ào của xe tăng Do Thái bắn phá dữ dội. Chúng tôi nghe nói quân đội Do Thái quyết định tấn công bệnh viện Al-Shifa ở gần đây. Vì thế chúng tôi vội vàng thu xếp đồ đạc chạy loạn. Đây là lần trốn chạy thứ 11 của chúng tôi kể từ ngày chiến cuộc bắt đầu. Tất cả chúng tôi cảm thấy sâu xa thế nào là khi bị mất hết cả bạn bè thân nhân. Chúng tôi bỏ chạy tán loạn, mỗi người đi một ngả, tìm nơi trú ẩn, lánh nạn trong dải Gaza. Tất cả chúng tôi đều có thân nhân ruột thịt trong gia đình bị giết vì máy bay Do Thái ném bom, xe tăng bắn phá, hay đặc công Do Thái bắn trúng.
Hôm qua, con gái lớn của tôi, tên là Rana, vừa được 18 tuổi, đã bật khóc tức tưởi. Một lúc sau, khá lâu cháu mới nín, và nói với tôi: “Mẹ ơi, tại sao chúng ta phải sống quá lâu trong ác mộng kinh hoàng như thế này? Con muốn về nhà mình. Con muốn được ngủ trên giường của mình với đồ đạc cũ ở quanh bên con.
Cháu Rana bình thường là một đứa trẻ có tính khí mạnh mẽ, vui tính, và lạc quan. Cháu hay nói chuyện đùa khôi hài để làm cho người khác cảm thấy vui, phấn khởi, lấy được sự bình tĩnh trước cảnh bom đạn, thịt rơi máu đổ. Nhưng mùa chay Ramadan năm nay bắt đầu với những đau buồn và giết chóc dữ dội khiến cho cháu Rana mất tinh thần không còn bình tĩnh được nữa.
Người ta dễ mất đi niềm tin, đức tin tôn giáo khi hàng ngày xảy ra ở xung quanh quá nhiều chuyện vô lương tâm. Mới nghe thì có vẻ lạ lùng, nhưng sau sáu tháng chứng kiến bạo lực tàn ác xảy ra, kể từ ngày đầu mùa chay tịnh, đức tin trong lòng tôi cũng bắt đầu cạn kiệt.
Tôi mong ước rằng năm nay mùa chay tịnh sẽ chỉ được dùng để thanh lọc tâm hồn của chúng ta, để cho thể xác tránh được những dục vọng, những đòi hỏi xấu xa. Nhưng riêng đối với người dân Gaza chúng tôi năm nay, mùa chay tịnh Ramadan còn mang ý nghĩa là phải học cách sống không có người thân yêu ở gần bên cạnh. Tôi cầu mong những người tôi yêu thương được sống ở nơi yên bình, tốt đẹp hơn ở đây.
Đối với những người như chúng tôi, còn sống sót, và còn phải tiếp tục sống, chúng tôi nhớ đến căn nhà, đến cộng đồng chúng tôi từng sống được xây dựng bằng tình thương và chăm sóc tận tình, bây giờ không còn nữa. Mặc dù sau mùa Ramadan năm nay nếu như chiến cuộc cuối cùng sẽ phải chấm dứt, đúng như chúng tôi luôn luôn hết lòng khấn nguyện, song mọi người dân sống ở Gaza đều biết rằng chúng tôi sẽ chẳng còn giữ được gì mà chúng tôi từng có hồi trước kia.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 8/4/2024
Ghi chú: Tác giả bài báo này là bà Abeer Barakat, một ứng viên dự tuyển Tiến sĩ môn Anh Văn. Bà cũng là một bà mẹ có bốn con ở tuổi thiếu niên. Bà là một nhân vật tích cực hoạt động tranh đấu cho sự an sinh, hạnh phúc của trẻ em và phụ nữ Palestine.